GR422NAX015 - Έλος Καλαντού

Περιγραφή

Το έλος Καλαντού βρίσκεται 13,5 χλμ Ν του οικισμού Φιλώτι, στη νότια ακτή της νήσου Νάξος. Πρόκειται για ένα εκβολικό σύστημα ενός  χειμάρρου με μεγάλη λεκάνη απορροής και ταυτόχρονα σημείο εκφόρτισης υπόγειων νερών που συνοδεύονται από έλη γλυκού νερού. Είναι ο πιο απομακρυσμένος από οικισμό υγρότοπος του νησιού και ίσως των Κυκλάδων. Η σημασία του είναι πολύ μεγάλη για πολλούς λόγους: είναι ο μοναδικός υγρότοπος στη νότια μεριά του νησιού,  το όλο τοπίο είναι εξαιρετικού κάλλους, η ανθρώπινη επίδραση μικρή, η έκταση και η ποικιλία οικοτόπων επίσης αξιοσημείωτη όπως και η σημασία του για τα μεταναστευτικά πουλιά. Στις βόρεια του υγρότοπου προσχωματικές επίπεδες εκτάσεις υπήρχαν από παλιά καλλιέργειες που έχουν όμως εγκαταλειφθεί εδώ και χρόνια. Οι κύριοι οικότοποι που απαντώνται με σειρά μειούμενης κάλυψης είναι οι εξής: 1410 - Μεσογειακά αλίπεδα, 72Α0 - Καλαμώνες και 72Β0 - Κοινωνίες των υψηλών βούρλων. Η βλάστηση είναι κυρίως υγρολιβαδική με εκτάσεις καλυμένες πυκνά με Juncus sp., καλαμώνες από Phragmites australis και διάφορα άλλα είδη, αμμόφιλη με εκτεταμένες υποτυπώδεις θίνες, και μικρές επιφάνειες με αλοφυτική. Στα νερά του υγρότοπου υπάρχουν ψάρια και απαντώνται πολλά είδη χαραδριόμορφων και ερωδιόμορφων ειδών την άνοιξη. Η κύρια δραστηριότητα μέσα στον υγρότοπο αλλά και έξω από αυτόν είναι η βόσκηση. Η πολύ εκτεταμένη λεκάνη απορροής καλύπτεται σχεδόν αποκλειστικά με θαμνώδη, δενδρώδη και φρυγανική βλάστηση . Μέχρι το 2006 υπήρχε μόνο ένα μικρό κτίριο μέσα στον υγρότοπο και άλλα 5 στους γύρω λόφους. Ένας μπαζωμένος δρόμος πρόσβασης τον είχε χωρίσει στα δυο. Το 2007 κατασκευάστηκε μπροστά στον υγρότοπο ένα καταφύγιο για αλιευτικά σκάφη και ο δρόμος πρόσβασης σε αυτό επίσης μπάζωσε τμήμα του υγρότοπου. Ήδη ο λιμενοβραχίονας άλλαξε το ιζηματικό ισοζύγιο και το προφίλ της παραλίας έχει ήδη αρχίσει να αλλάζει. Με τη βελτίωση της πρόσβασης η μεγαλύτερη απειλή είναι η περαιτέρω δόμηση, μέσα και δίπλα στον υγρότοπο. Η περιοχή βρίσκεται εντός των ορίων Ειδικής Ζώνης Διατήρησης (GR4220014), Ζώνης Ειδικής Προστασίας (GR4220026) και Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (Πορτόλου και συν. 2009) ενώ προστατεύεται από το Π.Δ. των μικρών νησιωτικών υγρότοπων της Ελλάδας (Y422NAX015, ΦΕΚ 229/ΑΑΠ/2012). (Επιτόπια συλλογή δεδομένων: 4/2005. Απογραφέας: Γ. Κατσαδωράκης).

Δεδομένα υγρότοπου

Βασικές πληροφορίες
Τοποθεσία υγρότοπου: Παράκτιος
Τύπος υγρότοπου: Φυσικός
Έκταση υγρότοπου: 7.66 Ha
Υδρολογική αλληλεπίδραση: -  
Αλατότητα νερού: Υφάλμυρο
Είσοδος γλυκού νερού: Χείμαρρος / Ρύακας και επιφανειακός υδροφορέας
Επιφανειακή έξοδος νερού Έξοδος από παρυφές λίμνης, ή ανεμπόδιστη έξοδος από ποτάμι
Ελεύθερη επιφάνεια νερού (%): 5 - 25
Υδροπερίοδος: Εποχική
Γεωγραφική πληροφορία
Περιφέρεια: Νοτίου Αιγαίου
Περιφερειακή ενότητα: Κυκλάδων
Νησί: Νάξος
Δήμος: Νάξου και Μικρών Κυκλάδων
Γεωγραφικό μήκος: 25.471715 Ανατολικά
Γεωγραφικό πλάτος: 36.937555 Βοράς
Κατάσταση υγρότοπου
Κατάσταση υγρότοπου (MEDWET): 2 - Το αρχικό φυσικό περιβάλλον/τοπίο κυριαρχεί στο χώρο (>50%)
Τύπος υγρότοπου κατά Ramsar
Τύπος Κάλυψη (%)
N -- Ποταμοί και ρυάκια με ασυνεχή ροή (ρέουν μόνο κατά ένα διάστημα του έτους ή κάθε μερικά έτη) 26 - 50
H -- Διαπαλιρροϊκά έλη. Συμπεριλαμβάνονται αλμυρόβαλτοι, αλίπεδα, φυσικές αλυκές, παλιρροϊκά έλη υφάλμυρου και γλυκού νερού 26 - 50
Ιδιοκτησιακό καθεστώς
Άγνωστο
Καθεστώτα προστασίας
Κατηγορία καθεστώτος προστασίας Υποκατηγορία καθεστώτος προστασίας Ονομασία περιοχής Κωδικός Περιοχή κάλυψης (%) Νομοθεσία
Περιοχή προστασίας της βιοποικιλότητας Ειδική ζώνη διατήρησης Κεντρική και Νότια Νάξος: Ζας & Βίγλα έως Μαυροβούνι και Θαλάσσια Ζώνη (Όρμος Καράδες - Όρμος Μουτσούνας) GR4220014 100 Ν. 3937/2011 (ΦΕΚ 60/Α/2011)
Περιοχή προστασίας της βιοποικιλότητας Ζώνη ειδικής προστασίας Νάξος: Όρη Αναθεματήστρα, Κόρωνος, Μαυροβούνι, Ζας, Βιγλατούρι GR4220026 100 Ν. 3937/2011 (ΦΕΚ 60/Α/2011)
Άλλο περιβαλλοντικό καθεστώς Μικροί νησιωτικοί υγρότοποι Έλος Καλαντού Y422NAX015 100 Π.Δ. (ΦΕΚ 229/ΑΑΠ/2012)
Οικοσυστημικές υπηρεσίες
Τύπος οικοσυστημικής υπηρεσίας Οικοσυστημική υπηρεσία Κλίμακα Οφέλους (%) Σημαντικότητα
Ρυθμιστικές υπηρεσίες Ρύθμιση διάβρωσης
Ρυθμιστικές υπηρεσίες Ρύθμιση πλημμυρικών φαινομένων
Προμηθευτικές υπηρεσίες Τροφή
Υποστηρικτικές υπηρεσίες Παροχή ενδιαιτημάτων
Ρυθμιστικές υπηρεσίες Καθαρισμός υδάτων
Ρυθμιστικές υπηρεσίες Ρύθμιση υδάτων
Δραστηριότητες στον υγρότοπο
Δραστηριότητα Ένταση
010 = Διατήρηση οικότοπων Άγνωστη
100 = Καλλιέργειες Μικρή
140 = Βόσκηση Μεσαία
141 = εγκατάλειψη κτηνοτροφικών συστημάτων Μικρή
230 = Κυνήγι Άγνωστη
530 = Βελτιωμένη πρόσβαση στην περιοχή Μεσαία
690 = Άλλες δραστηριότητες αναψυχής και τουρισμού Άγνωστη
701 = ρύπανση νερού Άγνωστη
803 = επιχωμάτωση χαντακιών, τελμάτων, στερνών, βάλτων Μικρή
871 = έργα παράκτιας προστασίας (κυματοθραύστες) Μεγάλη
Δραστηριότητες στη λεκάνη απορροής
Δραστηριότητα Ένταση
010 = Διατήρηση οικότοπων Άγνωστη
105 = εκτατικές καλλιέργειες Μικρή
140 = Βόσκηση Μεγάλη
403 = διασκορπισμένες κατοικίες Μικρή
530 = Βελτιωμένη πρόσβαση στην περιοχή
Επιπτώσεις
Επίπτωση Ένταση
AS- = Μείωση αισθητικής τοπίου Άγνωστη
WT- = Μεταβολή του παλιρροιακού καθεστώτος (παλιρροιακή κατάσταση) Μικρή
Τύποι οικότοπων
Τύπος Κάλυψη (%)
1310 Πρωτογενής βλάστηση με Salicornia και άλλα μονοετή είδη των λασπωδών και αμμωδών ζωνών 5 - 25
1410 Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia maritimi) 26 - 50
2110 Υποτυπώδεις κινούμενες θίνες 5 - 25
2120 Κινούμενες θίνες της ακτογραμμής με Ammophila arenaria («λευκές θίνες») < 5
3140 Σκληρά, ολιγο-μεσοτροφικά ύδατα με βενθική βλάστηση χαροειδών σχηματισμών με Chara spp. 5 - 25
3290 Ποταμοί της Μεσογείου με περιοδική ροή από Paspalo-Agrostidion 5 - 25
72Α0 Καλαμώνες 5 - 25
72Β0 Κοινωνίες των υψηλών βούρλων 5 - 25
Τύποι βλάστησης
Τύπος Κάλυψη (%)
Αλοφυτική 5 - 25
Αμμόφιλη 5 - 25
Θαμνώδης / Δενδρώδης < 5
Υγρολιβαδική 26 - 50
Υπερυδατική 5 - 25
Χλωρίδα
Είδος Παρουσία Αναφορές
Ammophila arenaria Συγκυρίαρχο
Arthrocnemum sp. Παρόν
Carex sp. Συγκυρίαρχο
Juncus sp. Κυρίαρχο
Nerium oleander Παρόν
Otanthus sp. Συγκυρίαρχο
Phragmites australis Κυρίαρχο
Pistacia lentiscus Παρόν
Salicornia sp. Παρόν
Tamarix sp. Παρόν
Πανίδα

Ερπετά
Παρουσία στον υγρότοπο

Αναφορές
Mauremys rivulata (Valenciennes, 1833) Παρόν
Κατσαδωράκης 22.4.05

Ψάρια
Παρουσία στον υγρότοπο

Αναφορές
Άγνωστο/α είδος/είδη Παρόν

Πτηνά
Αριθμός ατόμων
Φώλιασμα
Αναφορές
Marmaronetta angustirostris (Mènètriès, 1832) 1-10 Δεν φωλιάζει Broggi & Willie 1986
Actitis hypoleucos (L., 1758) 1-10 Δεν φωλιάζει Κατσαδωράκης 22.4.05
Charadrius dubius (Scopoli, 1786) 1-10 Πιθανά φωλιάζει Κατσαδωράκης 22.4.05
Himantopus himantopus (L., 1758) 1-10 Δεν φωλιάζει Κατσαδωράκης 22.4.05
Tringa glareola (L., 1758) 1-10 Δεν φωλιάζει Κατσαδωράκης 22.4.05
Tringa glareola (L., 1758) 1-10 Δεν φωλιάζει Broggi & Willie 1986
Tringa nebularia (Gunnerus, 1767) 1-10 Δεν φωλιάζει Broggi & Willie 1986
Tringa ochropus (L., 1758) 1-10 Δεν φωλιάζει Broggi & Willie 1986
Ardea cinerea (L., 1758) 1-10 Δεν φωλιάζει Broggi & Willie 1986
Ardea purpurea (L., 1766) 1-10 Δεν φωλιάζει Κατσαδωράκης 22.4.05
Ardea purpurea (L., 1766) 1-10 Δεν φωλιάζει Broggi & Willie 1986
Ardeola ralloides (Scopoli, 1769) 1-10 Δεν φωλιάζει Broggi & Willi 1986
Ixobrychus minutus (L., 1766) 1-10 Δεν φωλιάζει Broggi & Willi 1986
Columba livia (J.F. Gmelin, 1789) 1-10 Άγνωστο Broggi & Willie 1986
Upupa epops (L., 1758) 1-10 Δεν φωλιάζει Broggi & Willie 1986
Cuculus canorus (L., 1758) 1-10 Δεν φωλιάζει Broggi & Willie 1986
Gallinula chloropus (L., 1758) 1-10 Πιθανά φωλιάζει Broggi & Willi 1986
Motacilla alba (L., 1758) 1-10 Πιθανά φωλιάζει Κατσαδωράκης 22.4.05

Broggi, M. F., and G. Willi. 1986. Ornithologische Beobachtungen auf Naxos. Ber. Bot.- Zool. Ges. Liechtenstein-Sargans-Werdenberg 15:91–102.

Κατσαδωράκης, Γ., και Κ. Παραγκαμιάν. 2007. Απογραφή των υγροτόπων των νησιών του Αιγαίου: Ταυτότητα, οικολογική κατάσταση και απειλές. Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση - WWF Ελλάς, Αθήνα. 392 σελ.

Πορτόλου, Δ., Σ. Μπουρδάκης, Χ. Βλάχος, Θ. Καστρίτης και Τ. Δημαλέξης (επ.). 2009. Οι Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας. Περιοχές Προτεραιότητας για τη Διατήρηση της Βιοποικιλότητας. Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Αθήνα. 497 σελ.

Φωτογραφίες