GR434KRI181 - Εκβολή ποταμού Μορώνη

Περιγραφή

Το εκβολικό σύστημα του ποταμού Μορώνη εντοπίζεται στο μυχό του κόλπου της Σούδας, δυτικά του λιμανιού και ανήκει διοικητικά στο Δήμο Χανίων. Συμπεριλαμβάνεται στην εθνική απογραφή με κωδικό GR434377000 και ονομασία " Εκβολή Πέρα" (Ζαλίδης & Μαντζαβέλλας 1994). Η οριοθέτηση του υγρότοπου περιλαμβάνει την εκβολή, τμήμα του ποταμού, αλμυρόβαλτους καθώς ένα τμήμα της θάλασσας που χαρακτηρίζεται από το μικρό βάθος και το ιλυοαμμώδες υπόστρωμα. Στο παρελθόν, όλη η περιοχή της κάτω Σούδας ήταν βάλτοι (Pashley 1837) ενώ οι πρώτες γνωστές και σοβαρές ανθρωπογενείς επεμβάσεις στην περιοχή χρονολογούνται επί Ενετοκρατίας, όταν τμήμα του υγρότοπου είχε μετατραπεί σε αλυκές (Buondelmondi 1415) οι οποίες έφτασαν να έχουν ετήσια παραγωγή 110.000 μουζούρια αλάτι (περισσότερους από 2.000 τόνους) (Hocquet 1982α & 1982β). Μάλιστα, οι αλυκές της Σούδας και της Ελούντας ήταν οι μοναδικές οργανωμένες αλυκές της Κρήτης (Δαλάκα και Πετανίδου 2004). Το 1872 οι αλυκές αποξηράνθηκαν και η περιοχή κατοικήθηκε (Δέφνερ 1928) ενώ οι πιέσεις συνεχίστηκαν με αποστραγγίσεις, επιχωματώσεις, διανοίξεις δρόμων και επεκτάσεις καλλιεργιών. Επιπλέον, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου Αθηνών (Θεσσαλού-Λεγάκη και συν. 2008) η περιοχή του κόλπου της Σούδας δέχεται σημαντικές περιβαλλοντικές πιέσεις από ανθρωπογενείς δραστηριότητες και ο Μορώνης αποτελεί τον αποδέκτη ρύπων (αστικών και βιομηχανικών) της ευρύτερης περιοχής. Τα τελευταία χρόνια προγραμματίζονται έργα αντιπλυμμηρικής προστασίας της περιοχής από τη ΔΕΥΑΧ (Μελάκη και συν. 2009), ενώ το 2010 έγινε μερική αποκατάσταση του υγρότοπου με απομάκρυνση 10,000 κ.μ. (10 στρέμματα) μπαζών σύμφωνα με μελέτη του WWF Ελλάς (Παραγκαμιάν και συν. 2010α). Κύριοι τύποι οικότοπων είναι οι 1130 - Εκβολές ποταμών, 119Α - Μαλακά υποστρώματα χωρίς βλάστηση, 1310 - Μονοετής βλάστηση με Salicornia και άλλα είδη των λασπωδών και αμμωδών ζωνών, 1410 - Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia maritimi), και 72Α0 - Καλαμώνες. Όσο αφορά τη βλάστηση, υπάρχει μια έκταση αμιγώς καλυμένη από αγριοκάλαμα (Phragmites australis) και κάποια υγρολίβαδα με Juncus sp. Τέλος, στις αποκατεστημένες περιοχές έχουν αναπτυχθεί αρμύρες (Salicornia sp.) και αρμυρίκια (Tamarix parviflora). Στην περιοχή έχουν καταγραφεί 188 είδη πουλιών εκ των οποίων τα 22 είναι φωλιάζοντα (Μελάκη και συν. 2009).Είναι επίσης ενδιαφέρον να αναφερθεί η ύπαρξη της ξενικής χελώνας Trachemys scripta. Ο υγρότοπος δεν βρίσκεται σε κάποιο καθεστώς προστασίας. [Επίσκεψη για την απογραφή: Κ. Παραγκαμιάν & Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008, 16.02.2009, 07.05.2009].

Δεδομένα υγρότοπου

Βασικές πληροφορίες
Τοποθεσία υγρότοπου: Παράκτιος
Τύπος υγρότοπου: Φυσικός
Έκταση υγρότοπου: 16.31 Ha
Υδρολογική αλληλεπίδραση: -  
Αλατότητα νερού: Αλμυρό
Είσοδος γλυκού νερού: Χείμαρρος / Ρύακας
Επιφανειακή έξοδος νερού Έξοδος από παρυφές λίμνης, ή ανεμπόδιστη έξοδος από ποτάμι
Ελεύθερη επιφάνεια νερού (%): 76 - 95
Υδροπερίοδος: Μόνιμη
Γεωγραφική πληροφορία
Περιφέρεια: Κρήτης
Περιφερειακή ενότητα: Χανίων
Νησί: Κρήτη
Δήμος: Χανίων
Γεωγραφικό μήκος: 24.061383 Ανατολικά
Γεωγραφικό πλάτος: 35.493329 Βοράς
Κατάσταση υγρότοπου
Κατάσταση υγρότοπου (MEDWET): 4 - Το αρχικό φυσικό περιβάλλον/τοπίο πολύ διαταραγμένο (<10% απείραχτο)
Τύπος υγρότοπου κατά Ramsar
Τύπος Κάλυψη (%)
K -- Αβαθείς λίμνες και έλη γλυκού νερού της παράκτιας ζώνης < 5
H -- Διαπαλιρροϊκά έλη. Συμπεριλαμβάνονται αλμυρόβαλτοι, αλίπεδα, φυσικές αλυκές, παλιρροϊκά έλη υφάλμυρου και γλυκού νερού < 5
F -- Εκβολικά ύδατα. Τα μόνιμα ύδατα των εκβολών και τα εκβολικά συστήματα των δέλτα 26 - 50
A -- Μόνιμα θαλάσσια ύδατα βάθους μικρότερου των 6 μέτρων κατά τη ρηχία, συμπεριλαμβανομένων κόλπων και στενών 51 - 75
Ιδιοκτησιακό καθεστώς
Άγνωστο
Προηγούμενες καταγραφές
Κωδικός Ονομασία περιοχής Αναφορές
GR434377000 Εκβολή Πέρα Ζαλίδης & Μαντζαβέλλας 1994
Οικοσυστημικές υπηρεσίες
Τύπος οικοσυστημικής υπηρεσίας Οικοσυστημική υπηρεσία Κλίμακα Οφέλους (%) Σημαντικότητα
Πολιτισμικές υπηρεσίες Πολιτιστική κληρονομιά
Ρυθμιστικές υπηρεσίες Ρύθμιση πλημμυρικών φαινομένων
Προμηθευτικές υπηρεσίες Τροφή
Υποστηρικτικές υπηρεσίες Κύκλος θρεπτικών
Υποστηρικτικές υπηρεσίες Παροχή ενδιαιτημάτων
Πολιτισμικές υπηρεσίες Τουρισμός και αναψυχή
Ρυθμιστικές υπηρεσίες Καθαρισμός υδάτων
Δραστηριότητες στον υγρότοπο
Δραστηριότητα Ένταση
090 = Άλλες δραστηριότητες διατήρησης
140 = Βόσκηση Μεσαία
220 = Ερασιτεχνική αλιεία Μεγάλη
409 = άλλη κατανομή των κατοικιών Μικρή
420 = Απορρίψεις απορριμμάτων / αδρανών Μεγάλη
490 = Άλλες αστικές, βιομηχανικές και συναφείς δραστηριότητες Μεγάλη
501 = μονοπάτια, ποδηλατικές διαδρομές Μεσαία
502 = οδικό δίκτυο Μεγάλη
509 = άλλα δίκτυα επικοινωνιών Μεγάλη
620 = Υπαίθριες δραστηριότητες αθλητισμού και αναψυχής
629 = άλλες δραστηριότητες αθλητισμού και αναψυχής Μεσαία
701 = ρύπανση νερού Μεγάλη
703 = ρύπανση εδάφους Μεγάλη
710 = Ηχορύπανση Μεγάλη
801 = επιχωμάτωση θαλάσσιων περιοχών Μεσαία
830 = Δημιουργία καναλιών Μεγάλη
910 = Εναπόθεση ιλύος Μεγάλη
Δραστηριότητες στη λεκάνη απορροής
Δραστηριότητα Ένταση
107 = δενδρώδεις καλλιέργειες Μεσαία
162 = δεντροφύτευση Μικρή
401 = συνεχής δόμηση Μεσαία
502 = οδικό δίκτυο Μεσαία
504 = λιμάνι Μεγάλη
730 = Στρατιωτική χρήση Μεγάλη
Επιπτώσεις
Επίπτωση Ένταση
AN- = Αύξηση θορύβου
AS- = Μείωση αισθητικής τοπίου Μεσαία
EA- = Αύξηση της μεταφορικής ικανότητας των υγροτόπων Μεγάλη
EB- = Αύξηση αισθητικής αξίας Μικρή
ED- = Αύξηση στην αφαίρεση/κατακράτηση ιζημάτων Μεγάλη
EE- = Αύξηση της δυνητικής οικονομικής αξίας Μεγάλη
EF- = Αύξηση προστασίας από φυσικές καταστροφές Μεσαία
EI- = Αύξηση άλλων κοινωνικο-οικονομικών αξιών Μεγάλη
EO- = Αύξηση δυναμικού για φυσικά προϊόντα Μεγάλη
ER- = Αύξηση της ρυθμιστικής ικανότητας της ροής του νερού
EU- = Αύξηση στο δυναμικό για τουρισμό/αναψυχή Μεσαία
EW- = Αύξηση της φυσικότητας Μεγάλη
FCP = Εισαγωγή επιβλαβών ζώων Μεγάλη
FF- = Διαταραχή (ή διακοπή) των φυσικών κύκλων/λειτουργιών των ειδών της πανίδας Μεγάλη
HF- = Κατακερματισμός ενδιαιτημάτων Μεσαία
LF- = Μείωση της προστασίας από φυσικές καταστροφές Μεγάλη
LI- = Μείωση άλλων κοινωνικο-οικονομικών αξιών Μεγάλη
LW- = Μείωση των αξιών άγριας πανίδας/άγριας ζωής Μεσαία
PSC = Χρόνια ρύπανση από αστικά απόβλητα Μεγάλη
VCX = Εισαγωγή ξενικών ειδών Μεγάλη
Τύποι οικότοπων
Τύπος Κάλυψη (%)
1130 Εκβολές ποταμών 5 - 25
119Α Μαλακά υποστρώματα χωρίς βλάστηση 51 - 75
1310 Πρωτογενής βλάστηση με Salicornia και άλλα μονοετή είδη των λασπωδών και αμμωδών ζωνών < 5
1410 Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia maritimi) < 5
72Α0 Καλαμώνες < 5
Τύποι βλάστησης
Τύπος Κάλυψη (%)
Αλοφυτική < 5
Θαμνώδης / Δενδρώδης < 5
Υγρολιβαδική < 5
Υπερυδατική < 5
Χλωρίδα
Είδος Παρουσία Αναφορές
Arundo donax Παρόν Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008
Ecballium elaterium Παρόν Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008
Eucalyptus sp. Παρόν Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008
Juncus sp. Συγκυρίαρχο Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008
Opuntia ficus-indica Παρόν Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008
Phragmites australis Κυρίαρχο Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008
Ricinus communis Παρόν Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008
Salicornia sp. Συγκυρίαρχο Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008
Salix sp. Παρόν Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008
Tamarix parviflora Παρόν Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008
Typha sp. Παρόν Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008
Πανίδα

Ερπετά
Παρουσία στον υγρότοπο

Αναφορές
Hierophis gemonensis (Laurenti, 1768) Παρόν
Μελάκη και συν. 2009
Lacerta trilineata Bedriaga, 1886 Παρόν
Μελάκη και συν. 2009
Mauremys rivulata (Valenciennes, 1833) Παρόν
Μελάκη και συν. 2009
Natrix tessellata (Laurenti, 1768) Παρόν
Μελάκη και συν. 2009
Telescopus fallax (Fleischmann, 1831) Παρόν
Μελάκη και συν. 2009
Trachemys scripta (Schoepff, 1792) Άγνωστη
Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008
Zamenis situlus (Linnaeus, 1758) Παρόν
Μελάκη και συν. 2009

Αμφίβια
Παρουσία στον υγρότοπο

Αναφορές
Bufo viridis (Laurenti, 1768) Άγνωστη
Wettstein 1931
Hyla arborea kretensis Ahl, 1931 Παρόν
Μελάκη και συν. 2009
Pelophylax cretensis (Beerli, Hotz, Tunner, Heppich & Uzzell, 1994) Άγνωστη
Wettstein 1931
Pelophylax cretensis (Beerli, Hotz, Tunner, Heppich & Uzzell, 1994) Παρόν
Μελάκη και συν. 2009
Βufo viridis (Laurenti, 1768) Παρόν
Μελάκη και συν. 2009

Ψάρια
Παρουσία στον υγρότοπο

Αναφορές
Mugil cephalus Linnaeus, 1758 Πολύ κοινό

Πτηνά
Αριθμός ατόμων
Φώλιασμα
Αναφορές
Accipiter gentilis (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Accipiter nisus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Buteo buteo (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Buteo rufinus (Cretzschmar, 1829) Μελάκη και συν. 2009
Circaetus gallicus (Gmelin, 1788) Μελάκη και συν. 2009
Circus aeruginosus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Circus cyaneus (L., 1766) Μελάκη και συν. 2009
Circus macrourus (S.G. Gmelin, 1770) Μελάκη και συν. 2009
Circus pygargus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Hieraaetus pennatus (Gmelin, 1788) Μελάκη και συν. 2009
Pandion haliaetus (L., 1758 ) Μελάκη και συν. 2009
Pernis apivorus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Anas acuta (L.,1758) Μελάκη και συν. 2009
Anas clypeata (L.,1758) Μελάκη και συν. 2009
Anas crecca (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Anas penelope (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Anas platyrhynchos (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Anas querquedula (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Anas strepera (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Aythya ferina (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Aythya fuligula (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Aythya nyroca (Gűldenstädt, 1770) Μελάκη και συν. 2009
Cygnus olor (Gmelin, 1789) Μελάκη και συν. 2009
Mergellus albellus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Apus apus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Apus melba (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Apus pallidus (Shelley, 1870) Μελάκη και συν. 2009
Caprimulgus europaeus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Actitis hypoleucos (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Arenaria interpres (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Burhinus oedicnemus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Calidris alba (Pallas, 1764) Μελάκη και συν. 2009
Calidris alpina (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Calidris ferruginea (Pontoppidan, 1763) Μελάκη και συν. 2009
Calidris minuta (Leisler, 1812) Μελάκη και συν. 2009
Calidris temminckii (Leisler, 1812) Μελάκη και συν. 2009
Charadrius alexandrinus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Charadrius dubius (Scopoli, 1786) Μελάκη και συν. 2009
Charadrius hiaticula (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Chlidonias hybrida (Pallas, 1811) Μελάκη και συν. 2009
Chlidonias leucopterus (Temminck, 1815) Μελάκη και συν. 2009
Chlidonias niger (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Chroicocephalus genei (L., 1766) Μελάκη και συν. 2009
Chroicocephalus ridibundus (Brème, 1839) Μελάκη και συν. 2009
Gallinago gallinago (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Gelochelidon nilotica (Gmelin,1789) Μελάκη και συν. 2009
Glareola pratincola (L., 1766) Μελάκη και συν. 2009
Haematopus ostralegus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Himantopus himantopus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Hydrocoloeus minutus (Pallas, 1776) Μελάκη και συν. 2009
Hydroprogne caspia (Pallas, 1770) Μελάκη και συν. 2009
Larus audouinii (Payraudeau, 1826) Μελάκη και συν. 2009
Larus cachinnans (Pallas, 1811) Μελάκη και συν. 2009
Larus canus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Larus fuscus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Larus melanocephalus (Temminck, 1820) Μελάκη και συν. 2009
Larus michahellis (J.F. Naumann, 1840) Μελάκη και συν. 2009
Limosa limosa (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Lymnocryptes minimus (Brünnich, 1764) Μελάκη και συν. 2009
Numenius arquata (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Numenius phaeopus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Philomachus pugnax (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Pluvialis apricaria (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Pluvialis squatarola (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Sterna hirundo (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Sterna sandvicensis (Latham, 1787) Μελάκη και συν. 2009
Tringa erythropus (Pallas, 1764) Μελάκη και συν. 2009
Tringa glareola (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Tringa nebularia (Gunnerus, 1767) Μελάκη και συν. 2009
Tringa ochropus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Tringa stagnatilis (Bechstein, 1803) Μελάκη και συν. 2009
Tringa totanus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Vanellus vanellus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Ardea alba (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Ardea cinerea (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Ardea purpurea (L., 1766) Μελάκη και συν. 2009
Ardeola ralloides (Scopoli, 1769) Μελάκη και συν. 2009
Botaurus stellaris (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Bubulcus ibis (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Egretta garzetta (L., 1766) 1-10 Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008
Egretta garzetta (L., 1766) Μελάκη και συν. 2009
Ixobrychus minutus (L., 1766) Μελάκη και συν. 2009
Nycticorax nycticorax (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Platalea leucorodia (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Plegadis falcinellus (L., 1766) Μελάκη και συν. 2009
Streptopelia decaocto (Frivaldszky, 1838) Μελάκη και συν. 2009
Streptopelia turtur (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Alcedo atthis (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Coracias garrulus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Merops apiaster (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Upupa epops (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Cuculus canorus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Falco columbarius (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Falco eleonorae (Géné, 1839) Μελάκη και συν. 2009
Falco peregrinus (Tunstall, 1771) Μελάκη και συν. 2009
Falco subbuteo (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Falco tinnunculus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Falco vespertinus (L., 1766) Μελάκη και συν. 2009
Coturnix coturnix (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Fulica atra (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Fulica atra L., 1758 10-100 Άγνωστο Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008
Gallinula chloropus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Porzana parva (Scopoli, 1769) Μελάκη και συν. 2009
Porzana porzana (L., 1766) Μελάκη και συν. 2009
Rallus aquaticus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Acrocephalus arundinaceus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Acrocephalus melanopogon (Temminck, 1823) Μελάκη και συν. 2009
Acrocephalus palustris (Bechstein, 1798) Μελάκη και συν. 2009
Acrocephalus schoenobaenus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Acrocephalus scirpaceus (Hermann, 1804) Μελάκη και συν. 2009
Alauda arvensis (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Anthus campestris (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Anthus cervinus (Pallas, 1811) Μελάκη και συν. 2009
Anthus pratensis (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Anthus spinoletta (L, 1758) Μελάκη και συν. 2009
Anthus trivialis (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Calandrella brachydactyla (Leisler, 1814) Μελάκη και συν. 2009
Carduelis cannabina (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Carduelis carduelis (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Carduelis chloris (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Carduelis spinus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Cecropis daurica (Laxman, 1769) Μελάκη και συν. 2009
Cettia cetti (Temminck, 1820) Μελάκη και συν. 2009
Cisticola juncidis (Rafinesque, 1810) Μελάκη και συν. 2009
Corvus corax (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Corvus corone (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Corvus monedula (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Cyanistes caeruleus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Delichon urbicum (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Erithacus rubecula (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Ficedula albicollis (Temminck, 1815) Μελάκη και συν. 2009
Ficedula hypoleuca (Pallas, 1764) Μελάκη και συν. 2009
Ficedula parva (Bechstein, 1792) Μελάκη και συν. 2009
Fringilla coelebs (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Galerida cristata (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Hippolais icterina (Vieillot, 1817) Μελάκη και συν. 2009
Hippolais pallida (Hemprich & Ehrenberg, 1833) Μελάκη και συν. 2009
Hirundo rustica (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Lanius collurio (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Lanius minor (J.F. Gmelin, 1788) Μελάκη και συν. 2009
Lanius senator (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Luscinia luscinia (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Luscinia megarhynchos (C.L.Brehm, 1831) Μελάκη και συν. 2009
Monticola solitarius (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Motacilla alba (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Motacilla cinerea (Tunstall, 1771) Μελάκη και συν. 2009
Motacilla flava (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Muscicapa striata (Pallas, 1764) Μελάκη και συν. 2009
Oenanthe hispanica (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Oenanthe oenanthe (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Oriolus oriolus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Parus major (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Passer domesticus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Passer hispaniolensis (Temminck, 1820) Μελάκη και συν. 2009
Passer montanus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Phoenicurus ochruros ( S.G. Gmelin, 1774) Μελάκη και συν. 2009
Phoenicurus phoenicurus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Phylloscopus collybita (Vieillot, 1817) Μελάκη και συν. 2009
Phylloscopus sibilatrix (Bechstein, 1793) Μελάκη και συν. 2009
Phylloscopus trochilus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Ptyonoprogne rupestris (Scopoli, 1769) Μελάκη και συν. 2009
Regulus regulus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Remiz pendulinus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Riparia riparia (L., 1758 ) Μελάκη και συν. 2009
Saxicola rubetra (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Saxicola torquatus (L., 1766) Μελάκη και συν. 2009
Serinus serinus (L., 1766) Μελάκη και συν. 2009
Sturnus vulgaris (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Sylvia atricapilla (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Sylvia borin (Boddaert, 1783) Μελάκη και συν. 2009
Sylvia cantillans (Pallas, 1764) Μελάκη και συν. 2009
Sylvia communis (Latham, 1787) Μελάκη και συν. 2009
Sylvia melanocephala (J.F. Gmelin, 1789) Μελάκη και συν. 2009
Troglodytes troglodytes (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Turdus merula (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Turdus philomelos (C.L.Brehm, 1831) Μελάκη και συν. 2009
Pelecanus onocrotalus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Phalacrocorax aristotelis (L., 1761) Μελάκη και συν. 2009
Phalacrocorax carbo (L., 1758) 1-10 Άγνωστο Θ. Γιαννακάκης 09.12.2008
Phalacrocorax carbo (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Phoenicopterus roseus (Pallas, 1811) Μελάκη και συν. 2009
Jynx torquilla (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Podiceps cristatus (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Podiceps nigricollis (C.L. Brehm, 1831) Μελάκη και συν. 2009
Tachybaptus ruficollis (Pallas, 1764) Μελάκη και συν. 2009
Calonectris diomedea (Scopoli, 1769) Μελάκη και συν. 2009
Puffinus yelkouan (Acerbi, 1827) Μελάκη και συν. 2009
Asio flammeus (Pontopiddan, 1763) Μελάκη και συν. 2009
Otus scops (L., 1758) Μελάκη και συν. 2009
Tyto alba (Scopoli, 1769) Μελάκη και συν. 2009

Buondelmondi C. 1415. Περιγραφή της νήσου Κρήτης. Ένας γύρος της Κρήτης στα 1415. (Μετάφραση Μ. Αποσκίτη). Μικρός Ναυτίλος. 79 σελ.

Hocquet, J-C. 1982a. Le sel et la fortune de Venise. Vol. I, Production et monopole. Publications de l Universite de Lille III, 360pp.

Hocquet, J-C. 1982b. Le sel et la fortune de Venise. Vol. I, voiliers et commerce en Mediterannee: 1200-1650. Publications de l Universite de Lille III, 740pp.

Pashley, R. 1837. Ταξίδια στην Κρήτη. Τόμος Α. (Μετάφραση Δ. Γ. Γόντικα). Δήμος Ηρακλείου-Βικελαία βιβλιοθήκη. Ηράκλειο Κρήτης. 268 σελ.

Wettstein, O. 1931. Herpetologie der Insel Kreta. Ann. Naturhist. Mus. Wien 65:159–172.

Δαλάκα, Α., και Θ. Πετανίδου. 2004. Η γεωγραφία της αλοπηγικής δραστηριότητας στην Ελλάδα. Σελίδες 458–465 στο Ν. Ζούρος και Σ. Δαφνής (επ.). Πρακτικά 7ου Πανελληνίου Γεωγραφικού Συνεδρίου της Ελληνικής Γεωγραφικής Εταιρείας (Ε.Γρ.Ε.). Ελληνική Γεωγραφική Εταιρεία, Μυτιλήνη, 14-17 Οκτωβρίου 2004, Τόμος I.

Δέφνερ Μ. 1928. Ὀδοιπορικαί ἐντυπώσεις ἀπό τήν Δυτικήν Κρήτην. Ἀθήνα. σσ 256.

Ζαλίδης, Χ. Γ., και Α. Μαντζαβέλλας (συντονιστές έκδοσης). 1994. Απογραφή των ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Πρώτη προσέγγιση). Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. 587 σελ.

Θεσσαλού-Λεγάκη, Μ., Κατσανεβάκης, Σ., Δασενάκης, Μ., Πετροχείλου, Μ., Ρουσελάκη, Ε., Μπότσου, Φ., Λαδάκης, Μ., Δασενάκη, Μ. 2008. Διερεύνηση υφιστάμενης περιβαλλοντικής κατάστασης του κόλπου της Σούδας. Δήμος Σούδας - Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αθήνα. 182 σελ.

Μελάκη και συν. 2009. Μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου «Διαπλάτυνση εξόδου και εκβολής του χειμάρρου Μορώνη». Τελική Έκθεση – Μάιος 2007.

Παραγκαμιάν, Κ., Θ. Γιαννακάκης, Δ. Πουρσανίδης, Ν. Γεωργιάδης και Γ. Κατσαδωράκης. 2010α. Ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης και προτάσεις για την αποκατάσταση, προστασία και ορθολογική διαχείριση του υγρότοπου «Εκβολή ποταμού Μορώνη» (Νομός Χανίων, Δήμος Σούδας). Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση - WWF Ελλάς. 79 σελ.