Νησιωτικοί υγρότοποι της Ελλάδας

Η εκβολή του Αποσελέμη βρίσκεται περίπου 1,3 χιλιόμετρα δυτικά του οικισμού της Ανάληψης και ανήκει διοικητικά στον Δήμο Χερσονήσου. Έχει καταγραφεί ως υγρότοπος και από το ΕΚΒΥ με κωδικό GR431395000 και ονομασία «Εκβολή Αποσελέμη» (Ζαλίδης & Μαντζαβέλλας 1994). Πρόκειται για ένα υγροτοπικό σύστημα το οποίο αποτελείται από την εκβολή του ποταμού Αποσελέμη, ένα μακρόστενο εποχικό αλμυρό/υφάλμυρο λιμνίο παράλληλο με τη θάλασσα και μια μεγάλη έκταση από αλμυρόβαλτους. Στην παραλία οι αμμοθίνες λειτουργούν ως ανάχωμα ανάμεσα στη θάλασσα και τους αλμυρόβαλτους. Το ποτάμι όταν έχει ροή καταλήγει σχετικά αδιακλάδιστα στη θάλασσα, ωστόσο στο παρελθόν η κοίτη ταυτιζόταν με το λιμνίο και το νερό εξέβαλε σχεδόν 500 μέτρα δυτικότερα της σημερινής θέσης. Ως αιτία για τη μετατόπιση της κοίτης ανατολικότερα εικάζεται ότι είναι η ενεργοποίηση ρήγματος που ταπείνωσε την περιοχή προς τα ανατολικά (Παπαγρηγορίου και συν. 2000). Στο παρελθόν η αλοφυτική βλάστηση καταλάμβανε μεγαλύτερη έκταση, ωστόσο οι ανθρώπινες παρεμβάσεις έχουν μειώσει σημαντικά τον υγρότοπο. Σε αεροφωτογραφία του 1960 φαίνεται μια μεγάλη εκσκαφή, πιθανότατα λόγω απόληψης οικοδομικών υλικών (Παπαγρηγορίου και συν. 2000) ενώ σήμερα, στη συγκεκριμένη περιοχή, υπάρχει γήπεδο ποδοσφαίρου και εκτεταμένες αποθέσεις μπαζών και οικοδομικών υλικών. Η ίδια περιοχή έχει διαμορφωθεί και παλαιότερα χρησιμοποιήθηκε και ως χώρος αποθήκευσης αγωγών που προορίζονταν για το φράγμα του Αποσελέμη. Σημαντικές παρεμβάσεις έχουν γίνει και εντός του εναπομείναντα αλμυρόβαλτου όπου έχει εκχερσωθεί σημαντικό μέρος της βλάστησης και έχει αναπτυχθεί ένα εκτεταμένο οδικό δίκτυο που κατά περιόδους χρησιμοποιείται και ως πίστα για μότο κρος. Οι ανθρωπογενείς μεταβολές συμπληρώνονται από τις επιχωματώσεις των ελωδών εκτάσεων νότια του αλμυρόβαλτου καθώς και την απώλεια παραλίας πλάτους μέχρι και 9 μέτρων, πιθανόν λόγω της κατασκευής της μαρίνας του ξενοδοχείου στα δυτικά της εκβολής και της μειωμένης στερεοπαροχής του ποταμού. Εκτός από τις άμεσες παρεμβάσεις, πιθανή μείωση της παροχής του νερού στην εκβολή ενδέχεται να επιφέρει και το φράγμα του Αποσελέμη, αν και κατά την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων έχει προβλεφθεί μια οικολογική παροχή της τάξης των 15 lt/sec (Καββαδάς και συν. 2008). Στον υγρότοπο απαντώνται 6 τύποι οικότοπων (Παπαγρηγορίου και συν. 2000), εκ των οποίων ο πλέον χαρακτηριστικός είναι ο 1420 - Μεσογειακές και θερμοατλαντικές αλόφιλες λόχμες (Arthrocnemetalia fructicosae). Στην περιοχή αναφέρονται 208 είδη φυτών (Παπαγρηγορίου και συν. 2000) με τα πλέον χαρακτηριστικά υγροτοπικά είδη να είναι οι αλμύρες (Sarcocornia perennis), τα βούρλα (Juncus heldreichianus) και κατά μήκος του ποταμού οι λυγαριές (Vitex agnus-castus). Η πανίδα της περιοχής έχει μελετηθεί πιο συστηματικά, αρχικά από τον Ireland (1989) και στη συνέχεια στα πλαίσια της ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης (Παπαγρηγορίου και συν. 2000). Ειδικά για την ορνιθοπανίδα, συστηματικές αναφορές υπάρχουν από την Coghlan (1988b, 1989, 1990, 1991, 2001) ενώ οι Παπαγρηγορίου και συν. (2000) παρουσιάζουν ένα πλήρη κατάλογο με 227 είδη. Τέλος, αναφορά στην οικολογική αξία του υγρότοπου, στις ανθρωπογενείς πιέσεις που δέχεται και σε προτάσεις προστασίας και αποκατάστασης γίνεται και από τους Λεγάκις και συν. (1990). Το μεγαλύτερο τμήμα του υγρότοπου βρίσκεται εντός των ορίων Καταφυγίου Άγριας Ζωής (ΦΕΚ 754/Β/2001). Επιπλέον ο υγρότοπος προστατεύεται ως Περιοχή Ειδικής Προστασίας στο ΣΧΟΟΑΠ του πρώην Δήμου Γουβών (ΦΕΚ 60/ΑΑΠ/2010) ενώ όλη η περιοχή είναι χαρακτηρισμένο Τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (ΦΕΚ 666/Β/1970). [Επίσκεψη για την απογραφή: Κ. Παραγκαμιάν & Θ. Γιαννακάκης 25.07.2008].