GR432KRI056 - Πηγή και Έλος Αλμυρού Αγίου Νικολάου

Περιγραφή

Ο υγρότοπος του Αλμυρού Αγίου Νικολάου, βρίσκεται περίπου 1,7 χιλιόμετρα νότια-νοτιοδυτικά από τον Άγιο Νικόλαο. Συμπεριλαμβάνεται στην εθνική απογραφή με κωδικό GR432402000 και ονομασία “ Πηγές Αλμυρού ή Έλος Βουρκιάς ” (Ζαλίδης & Μαντζαβέλλας 1994). Πρόκειται για ένα σύστημα υγρότοπων που περιλαμβάνει υφάλμυρες καρστικές πηγές μόνιμης ροής που εκφορτίζουν τμήμα του καρστικού υδροφόρου συστήματος Δίκτης-Σελένας (Κνιδάκης και συν. 1990) και τροφοδοτούν την περιοχή σχηματίζοντας το έλος. Η υφαλμύρυνση της πηγής του Αλμυρού (περίπου 3000 ppm Cl¯) παραµένει σε υψηλά επίπεδα σε όλη την διάρκεια του έτους και οφείλεται κυρίως σε γεωλογικά αίτια και ελάχιστα ή καθόλου δεν επηρεάζεται από τις αντλήσεις των γεωτρήσεων που υπάρχουν στην περιοχή (Κνιδάκης και συν. 1990, Πυτικάκης 2005). Η λεκάνη απορροής εκτιμάται σε 120-150 τετρ. χλμ. ενώ η πηγές έχουν μέση ετήσια παροχή περίπου 2,4 κ.μ. ανά δευτερόλεπτο (ελάχιστο 1,85 και μέγιστο 3,36 για το διάστημα 1977-1982) ή 71 εκ. κ.μ. το χρόνο. Το θαλασσινό νερό συμμετέχει στην παροχή της πηγής σε ποσοστό 12-20% (Κνιδάκης και συν. 1990, Μπεζές 2010).Η κύρια ανάβλυση βρίσκεται εντός του εκτεταμένου καλαμιώνα (Phragmites australis) και δεν είναι προσπελάσιμη. Από αυτό το σημείο ξεκινάει ο ποταμός και αφού σχηματίσει μέανδρο καταλήγει στη θάλασσα. Εκτός από τα καλάμια, υπάρχουν επίσης αρμυρίκια (Tamarix parviflora) και βούρλα (Juncus sp.) ενώ στην παραλία φύονται και αμμόφιλα είδη. Απαντώνται οι οικότοποι 72Α0 - Καλαμώνες και 1410 - Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia maritimi). Οι ανθρώπινες δραστηριότητες στην περιοχή είναι σημαντικές και σχετίζονται άμεσα με τον τουρισμό. Η παραλία έχει γαλάζια σημαία, στο μέσο της υπάρχει παράνομο δημοτικό κτήριο ενώ στα νότια όρια του υγρότοπου υπάρχουν ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις. Επιπλέον στην εκβολή υπάρχουν πεζογέφυρες. Ο υγρότοπος προστατεύεται από το Προεδρικό Διάταγμα των μικρών νησιωτικών υγρότοπων (ΦΕΚ 229/ΑΑΠ/2012) και από το Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης Δήμου Αγίου Νικολάου (ΦΕΚ 460/ΑΑΠ/2010). Επιπλέον βρίσκεται εντός περιοχής που έχει χαρακτηριστεί Καταφύγιο Άγριας Ζωής (ΦΕΚ 1108/Β/2002). [Επίσκεψη για την απογραφή: Κ. Παραγκαμιάν & Θ. Γιαννακάκης 05/2008].

Δεδομένα υγρότοπου

Βασικές πληροφορίες
Τοποθεσία υγρότοπου: Παράκτιος
Τύπος υγρότοπου: Φυσικός
Έκταση υγρότοπου: 5.00 Ha
Υδρολογική αλληλεπίδραση: -  
Αλατότητα νερού: Υφάλμυρο
Είσοδος γλυκού νερού: Καρστική πηγή
Επιφανειακή έξοδος νερού Έξοδος από παρυφές λίμνης, ή ανεμπόδιστη έξοδος από ποτάμι
Ελεύθερη επιφάνεια νερού (%): 5 - 25
Υδροπερίοδος: Μόνιμη
Γεωγραφική πληροφορία
Περιφέρεια: Κρήτης
Περιφερειακή ενότητα: Λασιθίου
Νησί: Κρήτη
Δήμος: Αγίου Νικολάου
Γεωγραφικό μήκος: 25.709297 Ανατολικά
Γεωγραφικό πλάτος: 35.178013 Βοράς
Κατάσταση υγρότοπου
Κατάσταση υγρότοπου (MEDWET): 2 - Το αρχικό φυσικό περιβάλλον/τοπίο κυριαρχεί στο χώρο (>50%)
Τύπος υγρότοπου κατά Ramsar
Τύπος Κάλυψη (%)
H -- Διαπαλιρροϊκά έλη. Συμπεριλαμβάνονται αλμυρόβαλτοι, αλίπεδα, φυσικές αλυκές, παλιρροϊκά έλη υφάλμυρου και γλυκού νερού 51 - 75
Zk(a) -- Καρστικά και άλλα υπόγεια υδρολογικά συστήματα, θαλάσσια/παράκτια
Ιδιοκτησιακό καθεστώς
Δημόσιο - Δημοτικό
Προηγούμενες καταγραφές
Κωδικός Ονομασία περιοχής Αναφορές
GR432402000 Πηγή Αλμυρού ή Έλος Βουρκιάς Ζαλίδης & Μαντζαβέλλας 1994
Καθεστώτα προστασίας
Κατηγορία καθεστώτος προστασίας Υποκατηγορία καθεστώτος προστασίας Ονομασία περιοχής Κωδικός Περιοχή κάλυψης (%) Νομοθεσία
Άλλες προστατευόμενες περιοχές Καταφύγιο άγριας ζωής Βαθύ - Αλμυρός Δήμου Αγίου Νικολάου K865 100 ΦΕΚ 1108/Β/2002
Άλλο περιβαλλοντικό καθεστώς Μικροί νησιωτικοί υγρότοποι Πηγή και έλος Αλμυρού Αγίου Νικολάου Y432KRI056 100 Π.Δ. (ΦΕΚ 229/ΑΑΠ/2012)
Χωροταξικά & τοπίο ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ/ZOE Πηγή και Έλος Αλμυρού Αγίου Νικολάου 100 ΣΧ.Ο.Ο.Α.Π. (ΦΕΚ 460/ΑΑΠ/2010)
Κατηγορία προστασίας CDDA
Κωδικός CDDA Κατηγορία CDDA
GR95 Καταφύγιο άγριας ζωής
Οικοσυστημικές υπηρεσίες
Τύπος οικοσυστημικής υπηρεσίας Οικοσυστημική υπηρεσία Κλίμακα Οφέλους (%) Σημαντικότητα
Ρυθμιστικές υπηρεσίες Ρύθμιση πλημμυρικών φαινομένων
Υποστηρικτικές υπηρεσίες Παροχή ενδιαιτημάτων
Πολιτισμικές υπηρεσίες Τουρισμός και αναψυχή
Ρυθμιστικές υπηρεσίες Ρύθμιση υδάτων
Δραστηριότητες στον υγρότοπο
Δραστηριότητα Ένταση
090 = Άλλες δραστηριότητες διατήρησης Μικρή
402 = ασυνεχής δόμηση Μεγάλη
502 = οδικό δίκτυο Μεγάλη
507 = γέφυρες, οδογέφυρες
609 = άλλες μορφές εγκαταστάσεων άθλησης / αναψυχής Μεγάλη
620 = Υπαίθριες δραστηριότητες αθλητισμού και αναψυχής Μεσαία
710 = Ηχορύπανση Μεγάλη
803 = επιχωμάτωση χαντακιών, τελμάτων, στερνών, βάλτων Μεγάλη
Δραστηριότητες στη λεκάνη απορροής
Δραστηριότητα Ένταση
140 = Βόσκηση Άγνωστη
402 = ασυνεχής δόμηση Μεσαία
502 = οδικό δίκτυο Μεσαία
Επιπτώσεις
Επίπτωση Ένταση
AN- = Αύξηση θορύβου Μικρή
AS- = Μείωση αισθητικής τοπίου Μεγάλη
FF- = Διαταραχή (ή διακοπή) των φυσικών κύκλων/λειτουργιών των ειδών της πανίδας Μεγάλη
WGS = Αποστράγγιση βάλτων/ελών
Τύποι οικότοπων
Τύπος Κάλυψη (%)
1410 Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia maritimi) < 5
72Α0 Καλαμώνες 76 - 95
Τύποι βλάστησης
Τύπος Κάλυψη (%)
Αμμόφιλη < 5
Θαμνώδης / Δενδρώδης 5 - 25
Υγρολιβαδική < 5
Υπερυδατική 76 - 95
Χλωρίδα
Είδος Παρουσία Αναφορές
Ammophila arenaria Παρόν Θ. Γιαννακάκης 16.05.2008
Carex extensa Yannitsaros & Koumpli-Sovantzi 1991
Cyperus laevigatus distachyos Yannitsaros & Koumpli-Sovantzi 1991
Eryngium maritimum Παρόν Θ. Γιαννακάκης 16.05.2008
Eucalyptus sp. Παρόν Θ. Γιαννακάκης 16.05.2008
Juncus maritimus Yannitsaros & Koumpli-Sovantzi 1991
Juncus sp. Παρόν Θ. Γιαννακάκης 16.05.2008
Phoenix sp. Παρόν Θ. Γιαννακάκης 16.05.2008
Phragmites australis Κυρίαρχο Θ. Γιαννακάκης 16.05.2008
Phragmites australis Κυρίαρχο Yannitsaros & Koumpli-Sovantzi 1991
Pistacia lentiscus Παρόν Θ. Γιαννακάκης 16.05.2008
Potamogeton pectinatus Yannitsaros & Koumpli-Sovantzi 1991
Schoenus nigricans Yannitsaros & Koumpli-Sovantzi 1991
Tamarix sp. Παρόν Θ. Γιαννακάκης 16.05.2008
Πανίδα

Ερπετά

Παρουσία στον υγρότοπο


Αναφορές
Lacerta trilineata Bedriaga, 1886 Παρόν
Οικονομίδου και συν. 1988
Mauremys rivulata (Valenciennes, 1833) Κοινό
Οικονομίδου και συν. 1988
Natrix tessellata (Laurenti, 1768) Κοινό
Οικονομίδου και συν. 1988

Αμφίβια

Παρουσία στον υγρότοπο


Αναφορές
Hyla arborea kretensis Ahl, 1931 Παρόν
Οικονομίδου και συν. 1988
Pelophylax cretensis (Beerli, Hotz, Tunner, Heppich & Uzzell, 1994) Κοινό
Οικονομίδου και συν. 1988
Βufo viridis (Laurenti, 1768) Παρόν
Οικονομίδου και συν. 1988

Πτηνά

Αριθμός ατόμων

Φώλιασμα

Αναφορές
Buteo buteo (L., 1758) 1-10 Οικονομίδου και συν. 1988
Apus apus (L., 1758) Φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Apus melba (L., 1758) Φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Calidris alba (Pallas, 1764) 1-10 Coghlan 2001
Larus argentatus (Pontoppidan, 1763) Οικονομίδου και συν. 1988
Larus audouinii (Payraudeau, 1826) Πιθανά φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Larus ridibundus Δεν φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Ardea cinerea (L., 1758) Δεν φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Ardea purpurea (L., 1766) 1-10 Coghlan 2001
Ardeola ralloides (Scopoli, 1769) 1-10 Θ. Γιαννακάκης 16.05.2008
Egretta garzetta (L., 1766) Δεν φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Egretta garzetta (L., 1766) 1-10 Θ. Γιαννακάκης 16.05.2008
Columba palumbus (L.,1758) Φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Alcedo atthis (L., 1758) 1-10 Coghlan 2001
Falco eleonorae (Géné, 1839) 1-10 Δεν φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Falco tinnunculus (L., 1758) Οικονομίδου και συν. 1988
Fulica atra (L., 1758) Φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Fulica atra L., 1758 10-100 Θ. Γιαννακάκης 16.05.2008
Gallinula chloropus (L., 1758) Οικονομίδου και συν. 1988
Alauda arvensis (L., 1758) Οικονομίδου και συν. 1988
Carduelis cannabina (L., 1758) Φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Carduelis carduelis (L., 1758) Οικονομίδου και συν. 1988
Carduelis chloris (L., 1758) Οικονομίδου και συν. 1988
Cecropis daurica (Laxman, 1769) Φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Cettia cetti (Temminck, 1820) Οικονομίδου και συν. 1988
Cisticola juncidis (Rafinesque, 1810) Οικονομίδου και συν. 1988
Cyanistes caeruleus (L., 1758) Οικονομίδου και συν. 1988
Delichon urbicum (L., 1758) Φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Erithacus rubecula (L., 1758) Οικονομίδου και συν. 1988
Fringilla coelebs (L., 1758) Οικονομίδου και συν. 1988
Galerida cristata (L., 1758) Οικονομίδου και συν. 1988
Hirundo rustica (L., 1758) Φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Lanius minor (J.F. Gmelin, 1788) 1-10 Coghlan 2001
Motacilla alba (L., 1758) Φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Motacilla flava (L., 1758) Φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Parus major (L., 1758) Οικονομίδου και συν. 1988
Phylloscopus collybita (Vieillot, 1817) Οικονομίδου και συν. 1988
Saxicola torquatus (L., 1766) Φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Serinus serinus (L., 1766) Οικονομίδου και συν. 1988
Sylvia melanocephala (J.F. Gmelin, 1789) Οικονομίδου και συν. 1988
Turdus merula (L., 1758) Φωλιάζει Οικονομίδου και συν. 1988
Turdus philomelos (C.L.Brehm, 1831) Οικονομίδου και συν. 1988

Coghlan, S. 2001. Crete bird report, 2000 and 2001. Huddersfield. 40pp.

Yannitsaros, A., and L. Koumpli-Sovantzi. 1991. A contribution to the hydrophilous flora of Crete. Botanika Chronika 10:579–586.

Ζαλίδης, Χ. Γ., και Α. Μαντζαβέλλας (συντονιστές έκδοσης). 1994. Απογραφή των ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Πρώτη προσέγγιση). Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. 587 σελ.

Κνιθάκης, Μ., Μ. Καλογιαννάκης και Γ. Ζαµπετάκης. 1990. Έκθεση της υδρογεωλογικής έρευνας της πηγής αλµυρού (Αγ. Νικολάου) και της ευρύτερης περιοχής. (Συνοπτική αναφορά της έρευνας επί της δυνατότητας αξιοποίησης υπόγειων νερών του συστήµατος της πηγής). ΙΓΜΕ, Αθήνα.

Μπεζές, Κ. 2010. Σύνταξη φακέλλου επέκτασης αρδευτικού από γεωτρήσεις Λακωνίων. Υδρογεωλογική μελέτη. Αθήνα. 98 σελ + παραρτήματα.

Οικονομίδου, Ε., Σ. Βαρνάβας, Θ. Γεωργιάδης, Δ. Τζανουδάκης, Γρ. Ιατρού, Δ. Χριστοδουλάκης, Μ. Παπαπετροπούλου, Ι. Ηλιοπούλου-Γεωργουδάκη, Σ. Φραγγεδάκη-Τσώλη, Β. Χονδρόπουλος, Ν. Παπαμίχος, Δ. Αλιφράγκης, Μ. Μαλακού, Ε. Ανδρουκάκη, Σ. Αδαμαντιάδου, Μ. Λεοντσινίδης και Π. Δημόπουλος. 1988. Εντοπισμός και μελέτη των υγροβιότοπων και άλλων σημαντικών για την ορνιθοπανίδα βιότοπων της Κρήτης. Τελική Έκθεση Τεύχος Ι. Πανεπιστήμιο Πατρών, ΥΠΕΧΩΔΕ, Πάτρα. 384 σελ.

Πυτικάκης, Ε. 2005. Περιβαλλοντική έρευνα των υδροφόρων οριζόντων του ΒΔ Λασιθίου με τη χρήση σπάνιων γαιών. Πτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Γεωλογίας. 182 σελ.