Νησιωτικοί υγρότοποι της Ελλάδας

Το έλος Ντίπι-Λάρσος βρίσκεται στο μυχό του κόλπου της Γέρας, 2,9 χλμ ανατολικά – νοτιοανατολικά των Κεραμειών. Συμπεριλαμβάνεται στην εθνική απογραφή με κωδικό GR411332000 (Ζαλίδης & Ματζαβέλας 1994) και στην απογραφή του WWF Ελλάς για τους υγρότοπους του Αιγαίου (Κατσαδωράκης & Παραγκαμιάν 2007). Καταλαμβάνει έκταση σχεδόν 1,5 τ. χλμ και είναι ο σημαντικότερος υγρότοπος του κόλπου της Γέρας και ένας από τους σημαντικότερους της Λέσβου. Πρόκειται για ένα σύστημα υγρότοπων που περιλαμβάνει κυρίως τις εκβολές του ποταμοχειμάρρου Ευεργέτουλα και παράκτια έλη υφάλμυρου νερού. Στο βόρειο τμήμα του υγρότοπου υπάρχουν αρκετές αναβλύσεις γλυκού/υφάλμυρου νερού. Ο κυρίαρχος τύπος βλάστησης είναι η υπερυδατική. Ο καλαμιώνας με αγριοκάλαμα (Phragmites australis – οικότοπος 72Α0 - Καλαμώνες) είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση στη Λέσβο. Άλλοι τύποι βλάστησης που απαντούν είναι η ελεύθερα επιπλέουσα (Lemna minor), η εφυδατική (Potamogeton lugens, Ranunculus aquatilis), η αλοφυτική (Salicornia sp., Suaeda maritima, Salsola sp., Limonium sp., Atriplex sp.), η θαμνώδης (Rubus sp., Rosa canina, Crataegus monogyna, Vitex agnus-castus, Tamarix sp.) και η δενδρώδης κατά μήκος του Ευεργέτουλα η οποία είναι πολύ υποβαθμισμένη (Salix spp., Fraxinus excelsior, Populus nigra, Ulmus campestris, Platanus orientalis). Ο υγρότοπος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για υδρόβια πουλιά κατά τις μεταναστευτικές περιόδους. Υπάρχουν μικροί αναπαραγόμενοι πληθυσμοί των ειδών Rallus aquaticus, Ixobrychus minutus και Porzana parva, καθώς και σημαντικοί πληθυσμοί κοινότερων ειδών όπως Fulica atra και Gallinula chloropus. Ο Πορφυροτσικνιάς (Ardea purpurea) έχει αναπαραχθεί εκεί τα τελευταία χρόνια (Handrinos & Akriotis 1997). Ο καλαμιώνας φιλοξενεί μεγάλο πληθυσμό Ψαθοποταμίδας (Acrocephalus scirpaceus), αξιοσημείωτο πληθυσμό Τσιχλοποταμίδας (A. arundinaceus) και είναι σημαντικός για τη διαχείμαση της Μουστακοποταµίδας (A. melanopogon) (Κακαλής & Γαληνού 2009β). Η Βίδρα (Lutra lutra) ίσως επιβιώνει ακόμη στην περιοχή. Η τελευταία αναφορά αφορούσε σε ένα θηλυκό άτομο που ήταν έγκυος και είχε βρεθεί νεκρό λίγο νοτιότερα του υγρότοπου το 1997 (Μανδυλάς & Καρδακάρη 2000). Ο υγρότοπος είναι επίσης σημαντικός για τα υδρόβια ερπετά και αμφίβια αλλά και για υδρόβια ασπόνδυλα. Είναι ενδεικτικό ότι έχουν αναφερθεί 15 από τα 44 είδη οδοντόγναθων της Λέσβου (Lopau 1995, Hochebner et al 2000). Η σημερινή έκταση του υγρότοπου είναι κατά πολύ μικρότερη από ότι στο παρελθόν. Σημαντικές εκτάσεις έχουν μετατραπεί σε καλλιέργειες οι οποίες διατηρούνται με αποστράγγιση, ενώ ακόμη και σήμερα δέχεται έντονες πιέσεις από συστηματικά μπαζώματα και διανοίξεις δρόμων. Ο Ευεργέτουλας στα κατάντη έχει ήδη απολέσει σε μεγάλο βαθμό την παρόχθια βλάστηση καθώς η κοίτη του «καθαρίζεται» συστηματικά με μηχανικά μέσα και ρυπαίνεται συστηματικά από αστικά και βιομηχανικά απόβλητα. Ολόκληρος ο υγρότοπος βρίσκεται εντός των ορίων Ειδικής Ζώνης Διατήρησης (GR4110005) και Ζώνης Ειδικής Προστασίας (GR4110013) (ΦΕΚ 60/Α/2011), και ένα πολύ μικρό τμήμα του στα ανατολικά εντός του Καταφυγίου Άγριας Ζωής “Πλάτη (Ασωμάτων-Συκούντος-Μυχού)” (ΦΕΚ 234/Β/1987). Έχει επίσης χαρακτηριστεί Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΦΕΚ Β/1360/811/2000). [Επισκέψεις για την απογραφή: Ν. Παναγιώτου 3/2004, Κ. Παραγκαμιάν 1/2006].