Νησιωτικοί υγρότοποι της Ελλάδας

Η Αλυκή εντοπίζεται στο ανατολικό τμήμα της Λήμνου, πολύ κοντά στην Ασπρολίμνη και τη Χορταρολίμνη συνιστώντας έτσι ένα εκτεταμένο δίκτυο πολύ σημαντικών υγρότοπων με πολύ υψηλό βαθμό φυσικότητας. Έχει καταγραφεί ως υγρότοπος από το ΕΚΒΥ με κωδικό GR411321000 και όνομα «Λιμνοθάλασσα Αλυκής Λήμνου» (Ζαλίδης & Μαντζαβέλλας 1994) και περιλαμβάνεται στην απογραφή του WWF Ελλάς για τους υγρότοπους του Αιγαίου (Κατσαδωράκης & Παραγκαμιάν 2007). Πρόκειται για τον μεγαλύτερο σε έκταση υγρότοπο που απαντάται στα ελληνικά νησιά και χαρακτηρίζεται κυρίως από το εκτεταμένο αλίπεδο που τροφοδοτείται με θαλασσινό νερό μέσω της στενής αμμοθινικής λωρίδας στα ανατολικά της λίμνης (Κιλικίδης και συν. 1992α, Παπαγρηγορίου και συν. 2001). Στην Αλυκή καταλήγουν 4-5 μικροί χείμαρροι, ωστόσο περιμετρικά της λίμνης έχει κατασκευαστεί τάφρος που συγκεντρώνει τα νερά τους και τα οδηγεί προς τη θάλασσα με συνέπεια να έχει σταματήσει η τροφοδοσία της με γλυκό νερό μεταβάλλοντας έτσι την υδρολογική δυναμική της (Παπαγρηγορίου και συν. 2001). Μέσα στο αλίπεδο η παρουσία του νερού είναι εποχική ενώ η υψηλή αλατότητα ευνοεί το φυσικό σχηματισμό αλατιού. Στην οριοθετημένη έκταση συμπεριλαμβάνονται τα αμμοθινικά συστήματα καθώς και μικρά υφάλμυρα έλη περιμετρικά της λίμνης και έξω από το αποστραγγιστικό κανάλι που δέχονται τα νερά των απορροών. Η Αλυκή χαρακτηρίζεται ως η τελευταία μεγάλης έκτασης φυσική αλυκή της νησιωτικής Ελλάδας (Κιλικίδης και συν. 1992α, Παπαγρηγορίου και συν. 2001). Τους θερινούς μήνες όπου η λίμνη στεγνώνει γίνεται συλλογή άλατος, από παλιά όμως υπήρχαν σχέδια μετατροπής της φυσικής αλυκής σε βιομηχανική (Τρούμπης και συν. 1995, Korovessis & Lekkas 2006). Το 1989, η εκμετάλλευση της Αλυκής παραχωρήθηκε στην εταιρεία Ελληνικές Αλυκές Α.Ε.(ΦΕΚ 282/Β/20.04.1989) όπου και προχώρησε στην διάνοιξη των αποστραγγιστικών τάφρων. Στην ευρύτερη περιοχή, η βασικότερη χρήση γης είναι η γεωργία ενώ στο παρελθόν έχει γίνει προσπάθεια για καλλιέργεια βάμβακος. Ωστόσο, οι εκτεταμένες αντλήσεις μέσω ενός μεγάλου αριθμού πηγαδιών, η δυσκολία επαναπλήρωσης των υπόγειων υδροφορέων και η μικρή απόσταση από τη θάλασσα έχουν συντελέσει στην υποβάθμιση των υπόγειων νερών λόγω υφαλμύρωσης (Παπαγρηγορίου και συν. 2001). Στην οριοθετημένη υγροτοπική έκταση αναπτύσσονται αρκετοί τύποι οικότοπων εκ των οποίων οι περισσότεροι παρουσιάζουν εξαιρετικό βαθμό αντιπροσωπευτικότητας (Dafis et al. 1996, Παπαγρηγορίου και συν. 2001). Ο επικρατέστερος τύπος οικότοπου που απαντάται είναι ο 1150* - Λιμνοθάλασσες. Όσο αφορά τη βλάστηση, οι Panitsa et al. (2003) αναφέρουν 61 είδη καταγεγραμμένα σε σταθμό στη νοτιοδυτική πλευρά της λίμνης ενώ προηγούμενες μελέτες αναφέρουν 14 είδη στην περιοχή της Αλυκής, 29 είδη στις θίνες σκληρόφυλλων θαμνώνων και 15 είδη στην ευρύτερη περιοχή των αμμοθινών (Τρούμπης και συν. 1995, Παπαγρηγορίου και συν. 2001). Η πανίδα της περιοχής είναι αξιοσημείωτη και περιλαμβάνει 3 είδη αμφιβίων, 9 είδη ερπετών, 3 θηλαστικά και 116 είδη πουλιών (22 με παρουσία όλο το χρόνο και 23 αναπαράγονται) (Τρούμπης και συν. 1995, Παπαγρηγορίου και συν. 2001). Ειδικά η ορνιθοπανίδα της περιοχής έχει μελετηθεί πιο συστηματικά (Δημαλέξης 2008, Κακαλής 2009). Αξίζει να αναφερθεί ότι η Λήμνος είναι το μοναδικό νησί στο Αιγαίο που διατηρεί έναν εύρωστο και βιώσιμο πληθυσμό του Κιρκινεζίου (Falco naumanni) ενώ ειδικά στην ευρύτερη περιοχή του συστήματος Αλυκή-Ασπρολίμνη-Χορταρολίμνη αναπαράγεται το 50% του πληθυσμού αυτού. Επίσης, αρκετά είδη υδρόβιων ειδών διατηρούν στην περιοχή πληθυσμούς που αντιστοιχούν στο 10 με 20 % του εθνικού πληθυσμού. Ιδιαίτερα για τη περίπτωση της Καστανόπαπιας (Tadorna ferruginea) και της Πετροτριλίδας (Burhinus oedicnemus) το ποσοστό αυτό είναι ακόμη μεγαλύτερο. Ο υγρότοπος βρίσκεται εντός των ορίων περιοχής που έχει χαρακτηριστεί ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (GR4110001) και Ζώνη Ειδικής Προστασίας (GR4110006). Επιπλέον, το σύνολο της λίμνης βρίσκεται μέσα στις ζώνες Α1 και Β του εγκεκριμένου ΣΧ.Ο.Ο.Α.Π. του Δήμου Μούδρου (ΦΕΚ 633/ΑΑΠ/2010). Η ειδική περιβαλλοντική μελέτη (Παπαγρηγορίου και συν. 2001) καταλήγει σε ένα σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος και προτείνει τον χαρακτηρισμό του συστήματος Αλυκή-Ασπρολίμνη-Χορταρολίμνη ως Εθνικό Πάρκο Υγρότοπων Λήμνου. Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει η θεσμοθέτηση της περιοχής. [Επισκέψεις για την απογραφή: Ν. Παναγιώτου 3/2004, Θ. Γιαννακάκης & Α. Καρδαμάκη 4/2011].