GR432KRI062 - Αλυκές Ελούντας

Περιγραφή

Οι Αλυκές Ελούντας βρίσκονται σε πολύ κοντινή απόσταση νοτιοανατολικά του οικισμού Σχίσμα, του Δήμου Αγίου Νικολάου. Ο υγρότοπος συμπεριλαμβάνονται στην εθνική απογραφή με κωδικό GR432401000 και ονομασία "Λιμνοθάλασσα Αλυκής Ελούντας" (Ζαλίδης & Μαντζαβέλλας 1994). Πρόκειται για ένα υγροτοπικό σύστημα έκτασης σχεδόν 90 στρεμμάτων, που περιλαμβάνει τα ανενεργά πλέον τηγάνια των Αλυκών  και τη θαλάσσια ρηχία μεταξύ αλυκών και της νησίδας Κολοκύθα. Οι Αλυκές Ελούντας ήταν μαζί με αυτές της Σούδας οι μόνες οργανωμένες αλυκές στην Κρήτη (Δαλάκα & Πετανίδου 2004). Η περιοχή διαμορφώθηκε για συστηματική αλοπηγία από τους Ενετούς  14ο-15ο αιώνα και απέδιδαν περίπου 550-1000 τόνους/έτος.  Το 1647 η εκμετάλλευση πέρασε στους Οθωμανούς και στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ελληνική Πολιτεία. Μέχρι την εγκατάλειψη τους το 1972 (Αρακαδάκη 2002, Arakadaki 2006) οι αλυκές αποτελούσαν την σημαντικότερη οικονομική δραστηριότητα στην περιοχή (Μακράκης 2007) ενώ τα  τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες για ανάδειξή τους. Η λιγοστή βλάστηση των τηγανιών περιλαμβάνει κυρίως αλόφιλα και αμμόφιλα είδη (Salicornia europaea, Juncus spp., Limonium virgatum,Cakile maritima, Silene sedoides, Glaucium flavum, Salsola kali, κ.ά.) ενώ στο θαλάσσιο τμήμα υπάρχουν συστάδες Ποσειδωνίας (Posidonia oceanica). Η ορνιθοπανίδα που έχει καταγραφεί στην περιοχής είναι αξιοσημείωτη (Coghlan 1988a, 1988b, 1991, 2001). Ο υγρότοπος προστατεύεται ως Περιοχή Ειδικής Προστασίας στο ΣΧΟΟΑΠ του Δήμου Αγίου Νικολάου (ΦΕΚ 460/ΑΑΠ/2010). Επιπλέον,  βρίσκεται εντός των ορίων Τοπίου Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΦΕΚ 176/Β/1982) ενώ το μεγαλύτερο τμήμα του βρίσκεται εντός Α’ αρχαιολογικής ζώνης (ΦΕΚ 304/Β/2000). [Επίσκεψη για την απογραφή: Κ. Παραγκαμιάν 04.2008].

Δεδομένα υγρότοπου

Βασικές πληροφορίες
Τοποθεσία υγρότοπου: Παράκτιος
Τύπος υγρότοπου: Φυσικός
Έκταση υγρότοπου: 8.70 Ha
Υδρολογική αλληλεπίδραση: -  
Αλατότητα νερού: Αλμυρό
Είσοδος γλυκού νερού: Λεκάνη απορροής (από κατακρημνίσματα)
Επιφανειακή έξοδος νερού Άλλο
Ελεύθερη επιφάνεια νερού (%): > 95
Υδροπερίοδος: Μόνιμη
Γεωγραφική πληροφορία
Περιφέρεια: Κρήτης
Περιφερειακή ενότητα: Λασιθίου
Νησί: Κρήτη
Δήμος: Αγίου Νικολάου
Γεωγραφικό μήκος: 25.731277 Ανατολικά
Γεωγραφικό πλάτος: 35.256128 Βοράς
Κατάσταση υγρότοπου
Κατάσταση υγρότοπου (MEDWET): 4 - Το αρχικό φυσικό περιβάλλον/τοπίο πολύ διαταραγμένο (<10% απείραχτο)
Τύπος υγρότοπου κατά Ramsar
Τύπος Κάλυψη (%)
5 -- Υγρότοποι προς εκμετάλλευση αλατιού (τηγάνια αλυκών, αλυκές, κ.ά) 51 - 75
A -- Μόνιμα θαλάσσια ύδατα βάθους μικρότερου των 6 μέτρων κατά τη ρηχία, συμπεριλαμβανομένων κόλπων και στενών 26 - 50
Ιδιοκτησιακό καθεστώς
Δημόσιο - Δημοτικό
Προηγούμενες καταγραφές
Κωδικός Ονομασία περιοχής Αναφορές
GR432401000 Λιμνοθάλασσα Αλυκής Ελούντας Ζαλίδης & Μαντζαβέλλας 1994
Καθεστώτα προστασίας
Κατηγορία καθεστώτος προστασίας Υποκατηγορία καθεστώτος προστασίας Ονομασία περιοχής Κωδικός Περιοχή κάλυψης (%) Νομοθεσία
Αρχαιολογικό καθεστώς Α' ζώνη Αρχαιολογική περιοχή Ελούντας 84 Υ.Α. (ΦΕΚ 304/Β/2000)
Χωροταξικά & τοπίο ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ/ZOE Αλυκές Ελούντας 100 ΣΧ.Ο.Ο.Α.Π. (ΦΕΚ 460/ΑΑΠ/2010)
Χωροταξικά & τοπίο Τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους Υ.Α. (ΦΕΚ 176/Β/1982)
Οικοσυστημικές υπηρεσίες
Τύπος οικοσυστημικής υπηρεσίας Οικοσυστημική υπηρεσία Κλίμακα Οφέλους (%) Σημαντικότητα
Πολιτισμικές υπηρεσίες Πολιτιστική κληρονομιά
Υποστηρικτικές υπηρεσίες Παροχή ενδιαιτημάτων
Δραστηριότητες στον υγρότοπο
Δραστηριότητα Ένταση
502 = οδικό δίκτυο Μικρή
690 = Άλλες δραστηριότητες αναψυχής και τουρισμού Μεσαία
801 = επιχωμάτωση θαλάσσιων περιοχών Μεγάλη
890 = Άλλες ανθρωπογενείς αλλαγές στις υδρολογικές συνθήκες Μεγάλη
Δραστηριότητες στη λεκάνη απορροής
Δραστηριότητα Ένταση
107 = δενδρώδεις καλλιέργειες Μεσαία
402 = ασυνεχής δόμηση Μεσαία
629 = άλλες δραστηριότητες αθλητισμού και αναψυχής Μεσαία
Τύποι οικότοπων
Τύπος Κάλυψη (%)
1120 * Εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia (Posidonion oceanicae) < 5
Τύποι βλάστησης
Τύπος Κάλυψη (%)
Άλλο < 5
Αλοφυτική < 5
Αμμόφιλη < 5
Θαμνώδης / Δενδρώδης < 5
Υγρολιβαδική < 5
Χλωρίδα
Είδος Παρουσία Αναφορές
Cakile maritima Παρόν
Glaucium flavum Παρόν
Juncus spp. Παρόν
Limonium sinuatum Παρόν
Salicornia europea Κυρίαρχο
Salsola kali Παρόν
Silene sedoides Παρόν
Πανίδα

Πτηνά
Αριθμός ατόμων
Φώλιασμα
Αναφορές
Buteo buteo (L., 1758) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Circus aeruginosus (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Hieraaetus fasciatus (Vieillot, 1822) 1-10 Coghlan 2001
Mergus serrator (L., 1758) 1-10 Coghlan 2001
Tadorna tadorna (L., 1758) 1-10 Coghlan 2001
Apus melba (L., 1758) 1-10 Coghlan 2001
Actitis hypoleucos (L., 1758) 1-10 Coghlan 1991
Arenaria interpres (L., 1758) 1-10 Coghlan 1991
Arenaria interpres (L., 1758) 1-10 Coghlan 2001
Calidris alpina (L., 1758) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Calidris ferruginea (Pontoppidan, 1763) 1-10 Coghlan 1988b
Calidris ferruginea (Pontoppidan, 1763) 1-10 Coghlan 1991
Calidris ferruginea (Pontoppidan, 1763) 1-10 Coghlan 2001
Calidris minuta (Leisler, 1812) 1-10 Coghlan 1991
Calidris temminckii (Leisler, 1812) 1-10 Coghlan 1991
Charadrius dubius (Scopoli, 1786) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Himantopus himantopus (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Larus cachinnans (Pallas, 1811) Coghlan 2001
Larus fuscus (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Larus ridibundus 1-10 Coghlan 1991
Pluvialis squatarola (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Sterna sandvicensis (Latham, 1787) 1-10 Coghlan 1991
Tringa erythropus (Pallas, 1764) 1-10 Coghlan 2001
Tringa glareola (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Tringa glareola (L., 1758) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Tringa glareola (L., 1758) 1-10 Coghlan 2001
Tringa nebularia (Gunnerus, 1767) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Tringa nebularia (Gunnerus, 1767) 1-10 Coghlan 2001
Tringa ochropus (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Tringa ochropus (L., 1758) 1-10 Coghlan 2001
Tringa totanus (L., 1758) 1-10 Malakou & Catsadorakis 1992
Tringa totanus (L., 1758) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Tringa totanus (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Tringa totanus (L., 1758) 1-10 Coghlan 1991
Tringa totanus (L., 1758) 1-10 Coghlan 2001
Ardea cinerea (L., 1758) 1-10 Malakou & Catsadorakis 1992
Ardea cinerea (L., 1758) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Ardea cinerea (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Ardea purpurea (L., 1766) 1-10 Coghlan 2001
Ardeola ralloides (Scopoli, 1769) 1-10 Coghlan 1988b
Ardeola ralloides (Scopoli, 1769) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Egretta garzetta (L., 1766) 1-10 Malakou & Catsadorakis 1992
Egretta garzetta (L., 1766) 1-10 Coghlan 1991
Nycticorax nycticorax (L., 1758) 10-100 Coghlan (Ed) 1990
Plegadis falcinellus (L., 1766) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Alcedo atthis (L., 1758) 1-10 Malakou & Catsadorakis 1992
Alcedo atthis (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Alcedo atthis (L., 1758) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Alcedo atthis (L., 1758) 1-10 Coghlan 1991
Coracias garrulus (L., 1758) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Merops apiaster (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Falco eleonorae (Géné, 1839) 1-10 Coghlan 2001
Falco peregrinus (Tunstall, 1771) 1-10 Coghlan 1988b
Alauda arvensis (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Alauda arvensis (L., 1758) 1-10 Coghlan 1991
Anthus campestris (L., 1758) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Anthus pratensis (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Anthus pratensis (L., 1758) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Anthus spinoletta (L, 1758) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Anthus trivialis (L., 1758) 10-100 Coghlan (Ed) 1990
Calandrella brachydactyla (Leisler, 1814) 1-10 Coghlan 1988b
Calandrella brachydactyla (Leisler, 1814) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Carduelis cannabina (L., 1758) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Emberiza cirlus (L., 1766) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Hippolais olivetorum (Strickland, 1837) 1-10 Coghlan 1989
Lanius collurio (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Lanius collurio (L., 1758) 10-100 Coghlan 1991
Lanius collurio (L., 1758) 1-10 Coghlan 2001
Lanius isabellinus (Hemprich & Ehrenberg, 1833) 1-10 Coghlan 1991
Lanius senator (L., 1758) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Lullula arborea (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Motacilla alba (L., 1758) 10-100 Coghlan 1988b
Motacilla alba (L., 1758) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Motacilla cinerea (Tunstall, 1771) 1-10 Coghlan 1991
Motacilla flava (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Motacilla flava (L., 1758) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Motacilla flava (L., 1758) 1-10 Coghlan 2001
Oenanthe hispanica (L., 1758) 1-10 Coghlan 1991
Oenanthe hispanica (L., 1758) 1-10 Coghlan 2001
Oenanthe oenanthe (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Oriolus oriolus (L., 1758) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Phoenicurus ochruros ( S.G. Gmelin, 1774) 1-10 Coghlan 1991
Phylloscopus trochilus (L., 1758) 1-10 Coghlan 2001
Riparia riparia (L., 1758 ) 1-10 Coghlan 1991
Troglodytes troglodytes (L., 1758) 1-10 Coghlan 1988b
Phoenicopterus roseus (Pallas, 1811) 1-10 Coghlan 2001
Podiceps nigricollis (C.L. Brehm, 1831) 1-10 Coghlan (Ed) 1990
Podiceps nigricollis (C.L. Brehm, 1831) 1-10 Coghlan 1991
Calonectris diomedea (Scopoli, 1769) 1-10 Coghlan 2001
Puffinus yelkouan (Acerbi, 1827) 1-10 Coghlan 2001

Arakadaki, M. 2006. The saltworks of Elounda (Crete) new perspectives for the rehabilitation of an abandoned coastal wetland. Pages 164–173 in the Proceedings of the 1st International Conference on the Ecological Importance of Solar Saltworks (CEISSA 06). Santorini Island, Greece, 20-22 October 2006.

Coghlan, S. 1988b. Crete Report 1988. Almondbury. 17pp.

Coghlan, S. 1989. Crete Report 1989. Almondbury. 20pp.

Coghlan, S. 1990. Crete Report 1990. Almondbury. 24pp.

Coghlan, S. 1991. Crete Report 1991. Almondbury. 21pp.

Coghlan, S. 2001. Crete bird report, 2000 and 2001. Huddersfield. 40pp.

Malakou, M., and G. Catsadorakis. 1992. Past and present situation of the wetlands of Crete with special reference to their birds. Biol. gallo-hellen. 19(2):59–72.

Αρακαδάκη, Μ. 2002. Οι αλυκές της Ελούντας μέσα από τις επιστολές του Zeno (1640-44). Σελίδες 102-115 σε Petanidou, T., H. Dalm, and L. Vayanni (Eds.). Salt and salinas as natural resources and alternative poles for local development - Proceedings of the ALAS Final Conference, University of the Aegean, Mytilene. 261pp.

Δαλάκα, Α., και Θ. Πετανίδου. 2004. Η γεωγραφία της αλοπηγικής δραστηριότητας στην Ελλάδα. Σελίδες 458–465 στο Ν. Ζούρος και Σ. Δαφνής (επ.). Πρακτικά 7ου Πανελληνίου Γεωγραφικού Συνεδρίου της Ελληνικής Γεωγραφικής Εταιρείας (Ε.Γρ.Ε.). Ελληνική Γεωγραφική Εταιρεία, Μυτιλήνη, 14-17 Οκτωβρίου 2004, Τόμος I.

Ζαλίδης, Χ. Γ., και Α. Μαντζαβέλλας (συντονιστές έκδοσης). 1994. Απογραφή των ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Πρώτη προσέγγιση). Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. 587 σελ.

Μακράκης, Μ. 2007. Οι αλυκές της Ελούντας από την Τουρκοκρατία μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν (1645-1973). Σελίδες 43-61 σε Μαμάκης, Γ. (Επ.). 2007. Αλοπηγικές δραστηριότητες και παράκτια οικοσυστήματα στην περιβαλλοντική εκπαίδευση. Κέντρο Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Νεάπολης Κρήτης. 104 σελ.